Skuteczne głosowanie online

Istotnym elementem demokracji bezpośredniej może być zdalne głosowanie. Autorka książki „Rola internetu w rozwoju demokracji w Polsce” ^[1]Maria Nowina Konopka, Rola internetu w rozwoju demokracji w Polsce, Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University, Kraków – Nowy Sącz wskazuje na dwa główne jego sposoby. Pierwszy to „Internet Voting at the Polling Place„, gdzie wyborcy oddają głos w specjalnie do tego przygotowanym miejscu, czyli komisji wyborczej, wykorzystując do tego kanał jakim jest Internet. Z drugiej zaś strony mamy „Remote Internet Voting„, gdzie głosuje się bądź to z „kiosku wyborczego”, bądź z domowego komputera podłączonego do Sieci.

Chociaż eksperci z MIT, jednej z najbardziej prestiżowych uczelni technicznych świata, wypowiedzieli się krytycznie w kwestii wykorzystania blockchaina do głosowania ^[2]https://www.csail.mit.edu/news/mit-experts-no-dont-use-blockchain-vote, to powstają projekty, które mają to umożliwić, takie jak Aragon Vocdoni. ^[3]https://aragon.org/vocdoni Rozważamy skorzystanie z tego rozwiązania, jednak będziemy się musieli skontakować z twórcami w celu lepszego poznania tej platformy.

Maria Nowina Konopka zwraca uwagę na konieczność istnienia odpowiedniego procesu pełnej identyfikacji głosującego drogą elektroniczną. Z jednej strony wyborca musi zostać zidentyfikowany, aby umożliwić oddanie głosu tylko osobom uprawnionym i nie pozwolić na kilkukrotne oddanie ważnego głosu, z drugiej zaś potrzebne jest zachowanie tajności tego procesu.

Aragon Vocdoni reklamuje się jako „łatwe i bezpieczne rozwiązanie wszystkich potrzeb w zakresie zarządzania wsparte przez możliwy do skontrolowania, odporny na cenzurę i anonimowy protokół głosowania cyfrowego”. Zgodnie z dokumenacją projektu „celem jest zapewnienie narzędzi, dzięki którym wola polityczna uczestników sieci będzie mogła przełożyć się na zewnątrz na rzeczywisty kapitał polityczny, bez poświęcania prywatności” ^[4]https://docs.vocdoni.io/#/. Wydaje się, że spełnienie naszych celów powinno być możliwe przy wykorzystaniu tego rozwiązania, jednak potrzebna jest dokładniejsza analiza.

Autorka książki o roli Internetu w rozwoju demokracji w Polsce wskazuje również na postać Mirosława Kutyłowskiego, profesora Politechniki Wrocławskiej, który wraz z zespołem stworzył polski model kryptografii wizualnej do potrzeb procesu wyborów elektronicznych.

Istotnym przykładem kraju zdecydowanie przodującego pod względem rozwoju informatycznego jest już wspomniana w poprzednich wpisach Estonia. Jesienią 2002 roku możliwe było tam przeprowadzenie pierwszych lokalnych wyborów elektronicznych. A zatem cyfrowa rewolucja w wyborach i innych formach głosowania (np. referendach) jest możliwa.

Należy też zwrócić uwagę na tak zwane przymiotniki wyborcze, czyli powszechność, równość, tajność, bezpośredniość i proporcjonalność. ^[5]https://pl.wikipedia.org/wiki/Wybory_pi%C4%99cioprzymiotnikowe Są one wymagane zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przy wyborach do Sejmu.

Oznaczają one to, że każdy obywatel powinien mieć możliwość wzięcia udziału w wyborach i przysługuje mu taka sama liczba głosów. Bezpośredniość ma dwa zasadnicze aspekty, czyli osobiste oddanie głosu i oddanie głosu na osobę bezpośrednio ubiegającą się o stanowisko (chociaż dopuszcza się również głosowanie korespondencyjne i przez pełnomocnika). ^[6]http://swiadomywyborca.blogspot.com/2012/07/bezposredniosc.html

Proporcjonalność wymaga, żeby partia polityczna lub koalicja wyborcza otrzymała w każdym okręgu liczbę mandatów uzależnioną od ilości uzyskanych tam głosów, przy uwzględnieniu progu wyborczego. ^[7]http://swiadomywyborca.blogspot.com/2012/08/proporcjonalnosc.html Wreszcie celem tajnego głosowania jest zapewnienie wyborcom pełnej anonimowości w podejmowaniu decyzji. ^[8]http://swiadomywyborca.blogspot.com/2012/08/tajnosc.html

W przypadku głosowania nad konkretną propozycją prawa na naszym portalu ważne byłyby tylko niektóre z tych przymiotników. Powszechność ciężko zrealizować ze względu na cyfrowe wykluczenie niektórych obywateli. Równość, czyli zapewnienie jednego głosu każdemu głosującemu można zapewnić, piszę o tym dalej. Oddanie głosu byłoby zrealizowane poprzez odpowiednie środki techniczne, zaś proporcjonalność nie ma zastosowania w tym przypadku. Wreszcie tajność powinna być również możliwa.

Ważny jest sposób weryfikowania uczestników głosowania elektronicznego. Istnieje całe spektrum rozwiązań, począwszy od tych, przy których możliwe jest oddawanie głosów wielokrotnie przez te same osoby, poprzez takie, gdzie takie wielokrotne głosowanie jest utrudnione, a skończywszy na pełnej weryfikacji.

Najprostszym sposobem weryfikacji jest sprawdzenie adresu e-mail, jednak wielu użytkowników Internetu posiada więcej, niż jeden adres. Co więcej, istnieją usługi w stylu „10 minute email”, które umożliwiają założenie tymczasowego adresu w celu rejestracji.

Nieco lepszym zabezpieczeniem jest skorzystanie z numeru telefonu, na który przychodzi odpowiedni kod SMS i na przykład zapisanie hashu ^[9]https://techniczny.net/czym-jest-funkcja-hashujaca-skrotu/^[10]https://pl.wikipedia.org/wiki/Funkcja_skr%C3%B3tu w bazie danych w celu uniemożliwienia ponownego wykorzystania numeru telefonu do rejestracji. To rozwiązanie ma tę zaletę, że przy obecnym obowiązku rejestracji numerów telefonów ^[11]https://bezprawnik.pl/rejestracja-telefonu-na-karte/ procedura uzyskania nowej karty SIM trwa dłużej, niż założenie tymczasowego emaila. Niemniej jednak i w tym wypadku użytkownik może posiadać kilka kont na portalu na kilka numerów telefonów. Co więcej, użytkownicy mogą być niechętni podawaniu swojego numeru telefonu przy rejestracji.

Dużo lepszą weryfikacją jest wykonanie przelewu uwierzytelniającego na konto bankowe, w celu jednoznacznego ustalenia tożsamości. Taki przelew weryfikacyjny zazwyczaj jest wykonywany na symboliczną złotówkę ^[12]https://loando.pl/wpis/przelew-weryfikacyjny, jednak istnieją rozwiązania, w których nawet sam przelew nie jest konieczny. ^[13]https://bluemedia.pl/oferta/potwierdzenie-tozsamosci-z-eid Użytkownik wybiera swój bank, zostaje przekierowany do okna logowania systemu bankowości internetowej, potwierdza wniosek o przekazanie niezbędnych danych i autoryzuje go kodem SMS.

Jaki zatem sposób weryfikacji tożsamości mógłby się sprawdzić na naszym portalu? Jest to temat na dokładniejszą analizę wykonaną w ramach UX Researchu, którą zamierzamy przeprowadzić wkrótce.